دستگاه های موسیقی ایرانی

این دستگاه‌ها عبارتند از همایون، ماهور، شور، سه‌گاه، چهارگاه، راست‌پنج‌گاه، و نوا.

هر چند در این میان برخی از منابع آوازهایی که  جزو ملحقات دستگاه شور و همایون طبقه‌بندی می‌شوند را نیز یک دستگاه جداگانه می‌دانند و در نتیجه تعداد کل دستگاه‌ها را ۱۲ یا ۱۳ عدد برمی‌شمارند. گوشه‌های دستگاه‌ها در قالب مجموعه‌ای به نام “ردیف” گردآوری می‌شوند. معمولاً دستگاه‌ها با گوشه‌ای به نام “درآمد” آغاز می‌شوند که در آن مُدِ اصلی دستگاه معرفی می‌شود. گوشه‌های بعدی در دستگاه معمولاً آن را به سمت نت‌های زیرتر می‌برند که به آن “اوج” می‌گویند. در نهایت دستگاه‌ها از طریق گوشه‌های دیگری به مد اصلی خود بر می‌گردند که به آن “فرود” می‌گویند.

در موسیقی ایرانی بین دستگاه‌های مختلف یک سری روابط نیزوجود دارد. برخی گوشه‌ها در بیشتر از یک دستگاه دیده می‌شوند که این امر می‌تواند پرده‌گردانی از یک دستگاه به دستگاه دیگر را میسر سازد. اگر چه تعداد دستگاه‌ها دست کم هفت مورد دانسته می‌شود، اما از نظر فواصل و مد موسیقایی، آن‌ها به چهار یا پنج گروه تقسیم‌ می‌شوند و این اشتراکات فواصل نیز زمینه‌ساز رابطهٔ بین دستگاه‌ها است. از بین دستگاه‌های موسیقی ایرانی، دستگاه شور را از همه مهم‌تر می‌دانند و این موضوع تحقیقات بسیاری نیز بوده‌ است.